خانه تكانی یكی از آیین هایی است كه مردم مناطقی كه در آن نوروز را جشن می گیرند به آن پایبندند. این آیین در كشورهای ایران، تاجیكستان، افغانستان و آذربایجان برگزار می شود و شامل گردگیری، شستشو و تمیز كردن خانه و وسایل منزل است.

همه می دانند كه خانه تكانی كردن و آراسته به استقبال بهار رفتن از سنت های كهن است و زیبایی و آراستگی عامل برقراری آرامش در خانواده، برقراری ارتباط صمیمانه و تمركز روانی خواهد بود.

همه می دانند كه پاكیزگی یكی از مهم ترین سفارش های اسلام و معیاری برای نمایش و شناخت شخصیت و اعتقادات افراد است، با این حال اگر بگوییم در سال های اخیر خانه تكانی به یكی از مهمترین عوامل ابتلای اهل خانه مخصوصا خانم ها به ناراحتی های جسمی تبدیل شده، سخن به گزاف نگفته ایم.

آمارها می گوید در اسفند ماه میزان مراجعه خانم ها به مراكز درمانی 10 تا 15 درصد افزایش می‌یابد كه این آمار از شیوه خانه تكانی زنان نشات می‌گیرد.

اگزمای پوستی، سقوط از بلندی، ضربه به گردن، دست و كمر، درد قلب، پرفشاری خون و تنگی نفس تنها گوشه ای از عوارض ناشی از خانه تكانی های غیر اصولی است.

اما خانه تكانی ها فقط سلامتی اهل خانه را هدف قرار نداده است؛ این روزها فقط كافی است سری به سمساری ها بزنید تا مفهوم كارو بار سكه را بفهمید. فرش ها، مبل ها، سرویس تخت و كمد، كریستال، وسایل اتاق كودك بعضی از خانواده ها از اوایل اسفند ماه سر از سمساری ها در می آورد تا به قول معروف با نو شدن سال وسایل خانه هم نو شود.

در سمساری 'سید كمال' از شیرمرغ تا جان آدمیزاد پیدا می شود، با اینكه سن و سالی از او گذاشته ولی قیمت تك تك اجناس مغازه اش را به خوبی به یاد دارد. او سمسار صادقی است و می گوید: فرش دست دوم از 50 یا 60 هزار داریم تا یك میلیون تومان، مبلی كه دستی یك میلیون تومان خریده باشی، سمسار از تو 400 هزار تومان می خرد و می فروشد 700 هزار تومان ... خلاصه جنس به سمسار فروختن ضرر برای صاحب جنس است ولاغیر !

نزدیكی های عید فقط كار و بار سمسارها سكه نیست بلكه دوره گردهایی كه لوازم اضافی خانه را هم می خرند نقش موثری در خانه تكانی بعضی از منازل دارند.

'حبیب طالبی' دوره گردی است كه لوازم خانگی می خرد، او زمانی را به یاد می آورد كه با چرخ دستی، دمپایی پاره و رویی شكسته می خریده ولی حالا با وانت كار می كند و در آستانه نوروز با خرید لوازم دست دوم برخی خانواده ها پول خوبی به جیب می زند.

خودش كه می گوید: بعضی وقت ها به خانه هایی می رویم و مجموعا دو یا سه میلیون تومان جنس را به 700 یا 800 هزار تومان می خریم و سود می كنیم.

با اینكه این خرید و فروش ها برای حبیب و امثال او عایدی خوبی دارد اما حبیب معتقد است استفاده نكردن از اجناسی كه هنوز كارایی دارند نوعی اسراف است و متاسفانه امروزه برخی خانواده ها به بهانه خانه تكانی با فروختن لوازم خانه خود و نو كردن آن اصل صرفه جویی را رعایت نكرده و اسراف می كنند.

حبیب می گوید: بارها شده لوازمی كه با حداقل 100 هزار تومان زیر قیمت خریده ام را تمیز و تعمیر جزئی كرده ام و در خانه خودمان از آن استفاده كرده ام، این موضوع نشان می دهد كه خانه تكانی برای بعضی خانواده ها به معنای دور ریختن وسایل كهنه نیست بلكه آنها دارند پولشان را دور می ریزند.

'نیره خانم' همان همسایه طبقه بالایی مان یكی از خانم هایی است كه امسال برای خلاص شدن از دست فرش و مبل های قدیمی اش برای فروختن آنها اقدام كرده، كسی كه برای خرید آمده در حال وارسی كردن مبل هاست، نیره خانم می گوید: با اینكه مبل ها زیاد هم كار كرده نیستند ولی حوصله ام از آنها سر رفته و می خواهم تنوعی در خانه ایجاد كنم در ضمن همسرم هم آدمی نیست كه برای شستشوی فرش و مبل ها به من كمك كند برای همین تصمیم گرفتیم آنها را بفروشیم تا مدل جدیدی از مبل ها و یك فرش تازه بخریم.

صبوری، همسر نیره خانم آن طرف تر ایستاده و با شنیدن این حرف می گوید: شما تصمیم گرفتید كه وسایل را بفروشیم و نو كنیم، می دانید همین چند قلم را كه فروختیم چقدر به ضرر ما شد؟

با توجه به آنچه از صحبت های خریداران جنس دست دوم، دستگیرم شده به نظرم حق با آقای صبوری است، حتی الان كه بیشتر دقت می كنم به نظرم می رسد مبل های نیره خانم با یك تعویض روكش هنوز قابل استفاده هستند، شاید خانه آنها با یك تغییر دكوراسیون و جابجا كردن كمد و دراور حتی دلبازتر هم بشود ولی نیره خانم راحت ترین راه یعنی فروش وسایل را انتخاب كرده است.

یك زمانی وقتی گزارش نوروز می نوشتم به صراحت می گفتم عید نوروز زمانی برای دید و بازدید است ولی الان خود من در اینترنت دنبال متن زیبایی برای تبریك عید می گردم تا به آنهایی كه عید نوروز خانه شان نمی روم پیامك بزنم، خانه تكانی هم از این قاعده مستثنی نیست، همه به دنبال ساده كردن راه ها هستند، روزگاری بود كه معیار آمدن عید پاكیزگی و نظافتی بود كه با قدرت بازوان اهل خانه برای خانه ها به ارمغان می آورد ولی انگار حالا ساده ترین راه برای بعضی خانواده ها نمایش قدرت جیبشان برای خانه تكانی است. خدا كند این خانه تكانی، مهمان های ناخوانده ای مثل مصرف زدگی و تجمل گرایی را به خانه دعوت نكند. ك/4

7340/599/608/508